Sterrenkijken een dure hobby? Dat hoeft niet! In dit artikel vind je de beste opties voor fantastische avonden onder de sterrenhemel met een beperkt budget. Dit is een artikel in een serie over de beste telescopen voor elk budget.
Wat kun je verwachten?
Wat kun je verwachten van kijkers van onder de € 300? Meer dan je denkt! Op een beetje donkere plek is het gebruik van een verrekijker of klein telescoopje een genot. Je ziet de maantjes van Jupiter als heldere ‘sterretjes’ naast de planeet, bekende emissienevels als de Orionnevel en de Lagunenevel, sterrenhopen (bijvoorbeeld Messier 35 en de drie ‘voermannetjes’) en je kijkt zelfs diep het heelal in: het Andromedastelsel op 2.5 miljoen lichtjaar afstand! Een voordeel van een verrekijker of een klein telescoopje is dat ze makkelijk te vervoeren zijn. Je neemt ze dus eenvoudig mee naar een donkere locatie. Dat is vaak meer waard dan een grote telescoop op een lichtvervuilde plek!
Verrekijkers
Een verrekijker voor sterrenkijken? Jazeker! Verrekijkers zijn wellicht de meest veelzijdige instrumenten om de sterrenhemel te ontdekken. En je hebt niet eens een verrekijker speciaal voor astronomie nodig, je kunt gewoon die huis-tuin-en-keukenkijker gebruiken die je nog in de kast hebt staan. Maar ben je op zoek naar de perfecte verrekijker voor sterrenkijken? Lees dan verder of spring meteen naar de keuze van Waddensky!
Waarop letten bij aanschaf?
Eigenlijk kun je met elke verrekijker al veel meer zien dan met het blote oog. Er zijn drie belangrijke aspecten waar je op kunt letten bij het maken van een keuze: de vergroting van de verrekijker, de opening van de kijker en de uittredepupil. Al deze waarden zijn af te lezen aan de aanduiding die op kijker staat, zoals 7×50, 8×42 of 10×50.
Het getal voor de ‘x’ is de vergroting. Hou er rekening mee dat meer vergroting niet altijd beter is: met een hoge vergroting heb je een kleiner beeldveld, dus je ziet een kleiner deel van de sterrenhemel. Dat kan het lastig maken je waarneemdoelen te vinden. Daarnaast vergroot je niet alleen de de objecten die je wilt bekijken, maar ook de bewegingen van de verrekijker! Grof gezegd kunnen de meeste mensen tot 10x vergroting goed stabiel in de hand houden. Daarboven is het gebruik van een statief of monopod aan te raden voor een rustiger, stabiel beeld.
De opening is het getal na de ‘x’, en wordt weergegeven in millimimeters. Dit is de doorsnede van de openingen in de verrekijker waar het licht door naar binnen valt. Hoe groter deze opening, hoe meer licht je ‘opvangt’ en dus hoe zwakker de objecten zijn die je kunt waarnemen. Er zit ook een keerzijde aan: verrekijkers met een grotere opening worden snel zwaar! Kijk dus altijd naar het gewicht voor aanschaf, of bezoek een fysieke winkel om het gewicht goed te kunnen inschatten.
De uittredepupil is de doorsnede van het lichtbundeltje dat uit de verrekijker komt en door je ogen moet worden opgevangen om het beeld te kunnen zien dat de verrekijker produceert. Je kunt deze waarde berekenen door de opening van de verrekijker (het getal achter de ‘x’) te delen door de vergroting (het getal voor de ‘x’). De uittredepupil van een 10×50 verrekijker is dus 50 / 10 = 5.0 mm. Waarom is dit belangrijk? De pupillen in onze ogen hebben in donkere omstandigheden een grootte van maximaal rond de 7.0 mm. Dit neemt af naarmate we ouder worden.
Als de uittredepupil van de verrekijker groter is dan de pupillen van onze ogen, komt dus een deel van het inkomende licht niet in je oog terecht, terwijl dat licht juist zo van belang is tijdens het sterrenkijken! Zorg dus dat de uittredepupil van de verrekijker altijd kleiner is dan je maximale oogpupil-grootte. Bij 7×50 verrekijkers is de uittredepupil al iets aan de grote kant voor de meeste mensen (50 / 7 = 7.1 mm), voor sterrenkijken zijn 10×50 (5.0 mm) of 8×42 (5.3 mm) daarom beter geschikt.
De keuze van Waddensky
Tabletop-dobsons
Een tabletop-dobson is een klein maar superstabiel telescoopje, dat je op een tafel of ander hoger oppervlak zet om ermee te kunnen waarnemen.
Een tabletop is een variant van een dobsontelescoop. Dat is de naam voor een spiegeltelescoop die op een heel eenvoudige manier gemonteerd is. Je hebt geen driepoot nodig, je zet een dobson direct op een vlak, stabiel oppervlak. Omdat de montering van een dobson zo eenvoudig is, blijft er budget ‘over’ om te investeren in wat voor een telescoop het belangrijkst is: de doorsnede van de buis. Je krijgt dus het meeste ’telescoop’ voor je geld. Daarom zijn dobsons verreweg de populairste telescopen voor de beginner én de gevorderde waarnemer.
Er zijn grote dobsons die je op de grond neerzet, en waar je naast zit om te kunnen waarnemen. Deze vallen in een iets hogere prijsklasse. Een tabletop-dobson is een kleinere, makkelijk te vervoeren en goedkopere variant van hetzelfde ontwerp. Weten of dit iets voor je is? Lees verder of spring naar de keuze van Waddensky.
Waarop letten bij aanschaf?
Er is maar een klein aantal fabrieken op de wereld dat dobsons maakt. Deze worden doorverkocht onder allerlei merknamen, zoals GSO, Sky-Watcher of Omegon. Optisch lijken ze dus erg op elkaar, wel kunnen de accessoires en de prijs verschillen. Alle tabletops zijn klaar voor gebruik, ze worden geleverd met oculairs en vaak ook een zoeker. Je kunt dus meteen beginnen met kijken!
Belangrijk voor een goede keuze is de vorm van de spiegel in de telescoop. In met name kleinere dobsons is deze vaak sferisch (bolvormig), wat eigenlijk betekent dat het invallende licht nooit precies op één punt geconcentreerd kan worden. Het beeld blijft daarom altijd een beetje onscherp. Dat zie je overigens alleen bij hoge vergrotingen, dus bij kleine telescopen die niet zo veel kunnen vergroten valt het niet zo op.
De wat duurdere telescopen in deze categorie beschikken over een parabolische spiegel. Dit geeft op alle vergrotingen haarscherpe beelden en heeft dus de voorkeur. Helaas is van niet alle telescopen bekend wat de vorm van de spiegel is. De in de keuze van Waddensky genoemde suggesties hebben allemaal een parabolische spiegel.
De telescopen in deze prijscategorie worden geleverd met oculairs die vaak niet van topkwaliteit zijn. Dat geeft niets, omdat de doorsnede van de oculairs een standaardformaat heeft (bij deze categorie meestal 1.25 inch) kun je later altijd upgraden. Ik raad je dus aan om met de bijgeleverde oculairs te beginnen, en pas meer uit te geven als je wat ervaring hebt opgebouwd.
Tot slot, tabletop-dobsons hebben een stabiele ondergrond nodig om op te zetten. Dit kan een eenvoudige tuintafel zijn. Tijdens het waarnemen zit je ernaast, en kijk je door het oculair. Makkelijk en leuk!
De keuze van Waddensky
Als je via één van de links op deze pagina een aankoop doet, ontvangt Waddensky een kleine vergoeding van de webwinkel voor het doorsturen van bezoekers. Dit maakt voor jou de prijs niet hoger, maar de vergoeding stelt Waddensky in staat je te blijven voorzien van waardevolle informatie over astronomische onderwerpen. Alvast dank voor je steun!
