In deze prijscategorie vind je goede midrange-telescopen waar je niet snel mee uitgekeken raakt. Ook zijn er telescopen die je met behulp van ingebouwde computers helpen met het opzoeken en volgen van je waarneemdoelen. Dit is een artikel in een serie over de beste telescopen voor elk budget.
Wat kun je verwachten?
Telescopen in deze prijscategorie vallen grofweg uiteen in twee soorten: telescopen die je handmatig moet bedienen maar die een enorme capaciteit hebben om licht op te vangen, en telescopen die qua opening minder groot zijn maar allerlei hulpmiddelen hebben om een object met behulp van een ingebouwde computer op te zoeken en te volgen.
Zeker met telescopen met een grote opening is sterrenkijken een feest: je ziet volop structuur in nevels als de Orionnevel, lost heldere sterrenhopen geheel op, ziet glinsterende individuele sterren aan de randen van sommige bolhopen en Jupiter laat veel details zien in het wolkendek en je kunt schaduwovergangen van zijn maantjes waarnemen. Verre sterrenstelsels blijven vaak wazige vlekjes, ook met telescopen met een grote opening, maar het detecteren van zo’n stelsel op een afstand van miljoenen lichtjaren blijft een bijzondere ervaring.
Zeker met telescopen met een grote opening is sterrenkijken een feest
Met gecomputeriseerde telescopen binnen het budget zie je iets minder door de kleinere opening, maar het gemak van het opzoeken en in beeld houden van je waarneemdoelen maakt veel goed. Uiteindelijk is dat een persoonlijke keuze. In dit artikel neem ik je mee in beide categorieën en probeer je te voorzien van de belangrijkste aandachtspunten, zodat je een goede keuze kunt maken.
Full-size dobsons
Als je rondneust op discussieforums over telescopen of astronomie, zal je opvallen hoe vaak een full-size dobsontelescoop wordt aangeraden voor beginners. Dat heeft een goede reden: dobsons zijn eenvoudige telescopen die voor een overzichtelijk budget een hele wereld aan astronomische waarnemingen openen.
Dobsons zijn eenvoudige telescopen die voor een overzichtelijk budget een hele wereld aan astronomische waarnemingen openen
Omdat dobsons relatief eenvoudige telescopen zijn, bieden ze de meeste ‘bang’ (opening) voor de ‘buck’ (prijs). Een dobson met een opening van 150 mm of meer brengt zoveel lichtzwakke objecten en details op planeten binnen bereik dat het een telescoop kan zijn die je je leven lang kunt gebruiken zonder uitgekeken te raken.
Lees verder om te weten waar je bij het uitkiezen van een geschikte dobson op kunt letten, of spring meteen naar de keuze van Waddensky!
Waarop letten bij aanschaf?
Er is maar een klein aantal fabrikanten dat dobsons maakt voor de massamarkt. De belangrijkste zijn de Aziatische bedrijven Synta en GSO. De telescopen die deze bedrijven maken, worden onder allerlei merknamen verkocht over de hele wereld. Je kunt dus vrijwel identieke dobsons tegenkomen met een verschillend labeltje.
Optisch gezien zijn ze allemaal ongeveer van dezelfde kwaliteit. Wat dat betreft maakt het niet uit welk merk je koopt. Wat per merk vaak wel verschilt, zijn de accessoires die meegeleverd worden.
In het algemeen geldt bij telescopen, hoe groter de opening (Engels: aperture), hoe beter. Een grotere opening is in staat meer licht te ‘vangen’ en te concentreren op je oog. Je kunt er dus zwakkere objecten mee waarnemen. Bovendien heeft een telescoop met een grotere opening een hogere resolutie, wat betekent dat je er meer details mee kunt zien.
Dobsons bieden de beste prijs-kwaliteitverhouding als je kijkt naar de opening. Maar let daarbij op het gewicht en de grootte van de telescoop! Dobsons kunnen groot en zwaar zijn, zeker bij wat grotere openingen. Als je beperkte opslag- of vervoersruimte hebt, zijn dobsons met een flexibele buis die in elkaar kunt schuiven (de zogenaamde ‘flextubes’) geschikt. Deze nemen een stuk minder ruimte in. Hou er rekening mee dat flextube-telescopen vaak zwaarder zijn, regelmatig gecollimeerd moeten worden en wellicht last hebben van strooilicht.
Als je beperkte opslag- of vervoersruimte hebt, zijn dobsons met een flexibele buis die in elkaar kunt schuiven (de zogenaamde ‘flextubes’) geschikt
Dobsons worden standaard geleverd met alles wat je nodig hebt om te starten met sterrenkijken, je hebt in principe om te beginnen geen extra investering nodig (op een collimatiehulpmiddel na, zie verder in dit artikel). Omdat de meegleverde accessoires per merk verschillen is het goed daarop te letten bij aanschaf. Sommige telescopen worden bijvoorbeeld geleverd met twee oculairs, waarmee je dus meteen al op twee verschillende vergrotingen kunt waarnemen. Andere hebben een dualspeed focusser, wat handig is om extra goed scherp te stellen. Weer andere telescopen hebben een RACI-zoeker, die ergonomischer en intuïtiever in gebruik is dan een gewone zoeker of red dot finder. Al deze accesoires zijn overigens later ook nog apart aan te schaffen.
Collimeren is een eenvoudig klusje als je het eenmaal doorhebt en je hebt er weinig tools voor nodig.
Een belangrijk aandachtspunt bij dobsons is dat de spiegels regelmatig goed op elkaar afgesteld moeten worden. Dit wordt collimeren genoemd. Dit is een eenvoudig klusje als je het eenmaal doorhebt en je hebt er weinig tools voor nodig. Wanneer je je telescoop nauwelijks vervoert en voorzichtig behandelt, is het echt niet nodig voor elke waarneemsessie te collimeren. Maar er zijn waarnemers die voor elke sessie de spiegels even controleren en bijstellen.
De keuze van Waddensky
- Sky-Watcher 150/1200 Skyliner Classic
- Sky-Watcher 200/1200 Skyliner Classic
- Sky-Watcher 254/1200 Skyliner Classic
- Sky-Watcher 254/1200 Skyliner FlexTube
- GSO N 300/1500
Gecomputeriseerde telescopen
Gecomputeriseerde telescopen zijn telescopen die zijn voorzien van hulpmiddelen om waarneemdoelen te vinden en (soms) ook te volgen, zodat ze in beeld blijven staan. Lees verder om de verschillende typen gecomputeriseerde telescopen te leren kennen of spring naar de keuze van Waddensky!
Waarop letten bij aanschaf?
Er zijn twee typen gecomputeriseerde telescopen: GoTo en PushTo.
GoTo is Engels voor “ga naar”, en dat is precies wat zo’n telescoop doet: via een handcontroller of smartphone selecteer je een object, en de telescoop richt zichzelf met behulp van ingebouwde motors, zodat het gevraagde object in het midden van het beeld staat. Vervolgens blijft de telescoop het object volgen, zodat je alle rust hebt om het te bekijken, zonder dat je de telescoop hoeft bij te stellen.
Een PushTo-montering bevat geen motors om zelfstandig te bewegen, maar geven je aanwijzingen op de handcontroller om zelf een object op te zoeken door de telescoop er met de hand op te richten (PushTo betekent “duw naar”). De telescoop onthoudt in welke richting je de telescoop hebt bewogen, zodat je ook bij het selecteren van het volgende object alleen maar de aanwijzingen op de controller hoeft op te volgen om je nieuwe waarneemdoel in beeld te krijgen. Het is dus eigenlijk een soort middenweg tussen een volledig handmatige telescoop en een volautomatische GoTo.
PushTo is eigenlijk een soort middenweg tussen een volledig handmatige telescoop en een volautomatische GoTo
Voor beide typen monteringen is het nodig je locatie en de datum en tijd in te voeren (sommige monteringen hebben een GPS, zodat dat niet nodig is). Ook moet je vóór het waarnemen de telescoop uitlijnen op een aantal bekende sterren zodat de telescoop weet hoe hij is gepositioneerd ten opzichte van de sterrenhemel. Je hebt dus wat voorbereidend werk voordat je kunt gaan waarnemen.
Beide typen telescopen hebben ook een energiebron nodig. De PushTo-systemen kunnen volstaan met een eenvoudige batterij, die vaak verschillende nachten meegaat. De volledig gemotoriseerde GoTo-telescopen hebben vanzelfsprekend meer energie nodig (veel batterijen, of een externe accu).
GoTo- en PushTo-telescopen zijn in deze prijscategorie kleiner dan telescopen die je geheel handmatig bedient
Alle gecomputeriseerde functies van deze telescopen zijn extra’s. Ze ‘verbruiken’ dus een deel van je budget, waardoor je minder overhoudt voor de opening en dus het lichtvangend vermogen van de telescoop. Daarom zijn GoTo- en PushTo-telescopen in deze prijscategorie kleiner dan telescopen die je geheel handmatig bedient. Als je een beperkt budget hebt, bestaat de keuze dus uit een grotere telescoop zonder computer, of een kleinere telescoop die je helpt met het opzoeken en volgen van waarneemdoelen. De keuze is aan jou!
De keuze van Waddensky
- Sky-Watcher Heritage 150P Flextube (Virtuoso GTi)
- Celestron Astro Fi 102 Maksutov
- Celestron Astro Fi 130
Als je via één van de links op deze pagina een aankoop doet, ontvangt Waddensky een kleine vergoeding van de webwinkel voor het doorsturen van bezoekers. Dit maakt voor jou de prijs niet hoger, maar de vergoeding stelt Waddensky in staat je te blijven voorzien van waardevolle informatie over astronomische onderwerpen. Alvast dank voor je steun!