Je kent die berichtjes vast wel uit het nieuws: “vanavond kun je goed vallende sterren zien!” In dit artikel leer je alles over vallende sterren, ontdek je de beste momenten in het jaar om ze te zien en krijg je tips om je goed voor te bereiden voor een perfecte avond onder de (vallende) sterren.
Wat zijn vallende sterren?
Vallende sterren zijn geen echte sterren. Het zijn stofdeeltjes die door het heelal zweven. Soms komt zo’n stofdeeltje in onze atmosfeer terecht. Omdat dat met enorme snelheid gebeurt, verbrandt het deeltje door de wrijving met de luchtdeeltjes in de atmosfeer. Dat ziet eruit als kleine, snelle lichtflitsen aan de hemel.
Vallende sterren worden ook wel meteoren genoemd. Zeer heldere vallende sterren noemen we vuurbollen of boliden. Dit zijn brokken ruimtepuin die groter zijn dan een stofdeeltje. Als zo’n brok groot genoeg is om de reis door de atmosfeer te overleven en op aarde terechtkomt, wordt het resterende stukje steen een meteoriet genoemd.
Wanneer kun je vallende sterren zien?
Elke nacht kun je wel een paar vallende sterren zien, de meeste in de vroege ochtend. Deze worden sporadische meteoren genoemd.
Een paar keer per jaar is er een meteorenzwerm actief. Dan zijn er veel meer vallende sterren te zien dan op een gewone nacht. Dat is de moeite waard om te bekijken! De bekendste zwerm is ongetwijfeld die van de Perseïden in augustus. Maar er zijn meer momenten in het jaar dat je veel vallende sterren kunt zien! Hieronder de belangrijkste en mooiste meteorenzwermen die te zien zijn vanuit Nederland.
Radiant: het punt aan de hemel waar de vallende sterren vandaan lijken te schieten.
ZHR (“Zenithal Hourly Rate”): het maximaal aantal vallende sterren dat je van een zwerm onder perfecte omstandigheden per uur zou kunnen zien. In de praktijk zijn dit er dus altijd minder!
- Lyriden (actief van 16 tot 25 april, radiant: Lier/Hercules, ZHR: 18)
Mooie zwerm, de eerste in het jaar na een paar maanden wat lagere vallende sterrenactiviteit. Er zitten soms vuurbollen bij. - Eta-Aquariden (actief van 19 april tot 28 mei, radiant: Waterman, ZHR: 60)
Zwerm met veel snelle vallende sterren met nalichtende sporen. Omdat het punt waar ze vandaan lijken te komen nooit heel hoog boven de horizon komt in Nederland, is de zwerm vanaf hier niet heel goed te zien. Evengoed de moeite waard om eens te kijken of je er een paar kunt spotten! - Perseïden (actief van 17 juli tot 24 augustus, radiant: Perseus/Cassiopeia, ZHR: 100)
De Perseïden zijn misschien wel de bekendste vallende sterren. Ze zijn actief in juli en augustus, het hoogtepunt is rond 12 augustus. Met wat geluk zie je tientallen vallende sterren per uur. - Orioniden (actief van 2 oktober tot 7 november, radiant: Orion, ZHR: 23)
Zeer snelle meteoren met vaak nalichtende sporen. De stofdeeltjes die deze vallende sterren veroorzaken zijn afkomstig van de bekende komeet van Halley. - Geminiden (actief van 7 tot 17 december, radiant: Tweelingen, ZHR: 120)
Een stuk minder bekend dan de Perseïden in augustus, maar minstens net zo mooi en met veel heldere meteoren. Aanrader! - Quadrantiden (actief van 1 tot 5 januari, radiant: Ossenhoeder, ZHR: 120)
Eén van de rijkste zwermen van het jaar, maar met een heel kort maximum: als dat net overdag valt, mis je de beste deel van de zwerm. Toch loont het de moeite in de nachten rond het maximum eens te gaan kijken of je er een paar ziet.
Naast deze bekende meteorenzwermen zijn er nog zwermen die meestal niet veel vallende sterren produceren, maar in sommige jaren een uitbarsting hebben waarbij soms wel honderden meteoren per uur te zien kunnen zijn! Voorbeelden van dergelijke zwermen zijn de Draconiden (6 tot 10 oktober) en de Leoniden (10 tot 23 november). Het is lastig te voorspellen wanneer zo’n uitbarsting plaatsvindt, dus hou de lucht in de gaten als deze zwermen actief zijn!
Wil je op de hoogte gehouden worden over aankomende meteorenzwermen? Volg me op social media of download mijn app Nightshift!
Hoe kun je het beste naar vallende sterren kijken?
Hieronder een paar tips om het maximale uit je vallende-sterrennachten te halen.
Tip: kijk met het blote oog
Vallende sterren kunnen overal aan de hemel verschijnen. Het heeft dus weinig zin om een verrekijker of telescoop te gebruiken, omdat je dan een veel kleiner deel van de hemel ziet. Vallende sterren kijken is bij uitstek iets wat je met het blote oog doet.
Tip: zorg voor onbelemmerd zicht op de sterrenhemel
Omdat vallende sterren overal aan de hemel kunnen verschijnen, is het belangrijk om een zo groot mogelijk deel van de sterrenhemel tegelijk in de gaten te houden. Als je omringd wordt door gebouwen of bomen, zul je er dus een stuk minder zien. Kies daarom een waarneemplek uit waarbij je mooi, open zicht hebt op de sterrenhemel boven je. Neem een stretcher, ligstoel of veldbed mee zodat je geen last van je nek krijgt door het steeds omhoog kijken. Ga lekker liggen, ontspan en blijf de sterrenhemel in de gaten houden.
Tip: zorg dat het goed donker is
Hoe donkerder het is, hoe meer vallende sterren je kunt zien. Zorg dus dat het niet meer of nog niet schemert, maar ook dat de maan onder de horizon is. Het maanlicht zorgt er namelijk voor dat de nachthemel een stuk lichter is, waardoor je minder meteoren kunt zien.
Tip: kies het goede moment
De beste nachten om vallende sterren te kijken, zijn de nachten dat er een zwerm maximaal actief is. Volg Waddensky op social media of download onze app Nightshift om op de hoogte te blijven over actieve meteorenzwermen.
Alle meteorenzwermen hebben een radiant. Dat is het punt aan de hemel waar alle vallende sterren van de zwerm vandaan lijken te schieten. Hoe hoger deze radiant boven de horizon staat, hoe meer vallende sterren je kunt zien. De meeste meteorenzwermen zijn genoemd naar het sterrenbeeld waar de radiant zich in bevindt, bij de bekende zwermen hierboven heb ik die sterrenbeelden ook genoemd. Als je dus wilt weten wanneer een zwem goed te zien is, zoek je op wanneer het sterrenbeeld waar ze vandaan lijken te schieten hoog boven de horizon staat in de nachten dat de zwerm maximaal actief is.
Tip: kleed je warm aan
Ook in zomernachten kun je verrassend snel afkoelen als je stil buiten ligt! Zorg dus dat je voldoende warme kleding aan hebt of andere manieren om warm te blijven, zoals een slaapzak.
Tip: zorg voor goed gezelschap en wat lekkers
Vallende sterren kijken is een enorm leuke activiteit om met een groepje andere waarnemers te doen. Je weet nooit wanneer en waar er een vallende ster verschijnt! En hoe vet is het als er een heldere meteoor recht boven jullie voorbijschiet die jullie allemaal tegelijk gezien hebben?
Zorg voor wat warme dranken of lekkere hapjes en maak er een gezellige avond van!
Veel plezier!
Nu weet je wat vallende sterren zijn, welke zwermen er in het jaar te zien zijn en heb je tips gekregen om het maximale uit je avond te halen. Nu hoef je alleen nog maar te gaan kijken, alvast heel veel plezier!
Waddensky verzorgt ook sterrenkijkavonden tijdens meteorenzwermen. Wil je eens een vallende sterren-avond meemaken onder begeleiding van een ervaren gids? Boek hier!